شبکه های اجتماعی تجربه‌­ای نسبتا جدید برای روان انسان­‌ها هستند. با توجه به این که شبکه‌های اجتماعی هر سال و برای هر نسل در زندگی مردم بیشتر جا افتاده­‌اند، بسیار مهم است که تأثیرات همه جانبه همه شبکه‌های اجتماعی را بر سلامت روان درک کنیم. انجمن سلطنتی بهداشت عمومی بریتانیا در گزارشی به نام #وضعیت روان با بررسی تأثیرات شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان جوانان، پس از بررسی تقریباً 1500 نفر در گروه سنی 14 تا 24 سال، تصویر روشنی از نحوه تأثیرگذاری پلت‌فرم‌های مختلف شبکه‌های اجتماعی بر ابعاد سلامت روان از جمله اضطراب، افسردگی، محرومیت از خواب و تصویر بدن ارائه کرده است. یا فته های این گزارش نشان می دهد که اینستاگرام بیشترین تأثیر منفی را بر سلامت روان جوانان دارد. این برنامه محبوب اشتراک‌گذاری عکس تأثیر منفی بر تصویر بدن و خواب می‌گذارد، پرخاشگری و قلدری و ترس از دست دادن فرصت را افزایش می‌دهد و منجر به احساس بیشتر اضطراب، افسردگی و تنهایی می‌شود. اثرات مثبت اینستاگرام شامل ابراز وجود، هویت شخصی، اجتماع‌سازی یا جامعه‌سازی و حمایت عاطفی است.

نتایج تحقیق نشان داد که فیس بوک دارای اثرات منفی مشابه اینستاگرام در مولفه های پرخاشگری، ترس از دست دادن فرصت، تصویر بدن، اضطراب، افسردگی و تنهایی است. فیس بوک همچنین تأثیر منفی خاصی بر خواب دارد. با این حال، فیس بوک بعضا اثرات مثبت قوی نیز دارد، به ویژه در مولفه های حمایت عاطفی و جامعه سازی.

در نتایج این بررسی یکی از شبکه های اجتماعی که از نظر تأثیر مثبت کلی بر سلامت روان از دیگر شبکه های اجتماعی وضعیت بهتر داشت یوتیوب است. پلتفرم پخش ویدیو در مولفه هایی مانند آگاهی، ابراز وجود و جامعه سازی امتیاز بسیار بالایی کسب کرد. یوتیوب همچنین تنها شبکه اجتماعی بود که با استفاده از آن، اضطراب، افسردگی و تنهایی کاهش یافت. بسیاری از کاربران یوتیوب فعالانه سعی می کنند یک انجمن آنلاین ایجاد کنند که در آن کاربران بتوانند از یکدیگر پشتیبانی کنند. با این حال، یک نقطه ضعف بزرگ یوتیوب این بود که بیشترین تأثیر منفی را روی خواب دارد.

در میان جوانان، میزان اضطراب و افسردگی طی 25 سال گذشته 70 درصد افزایش یافته است. محققان دلایلی دارند که معتقدند شبکه های اجتماعی در این افزایش نقش داشته اند. یافته های نشان می دهد که کاربران افراطی شبکه های اجتماعی دارای بهداشت روانی ضعیف، از جمله ناراحتی روانی (علائم اضطراب و افسردگی) بیشتری بوده اند. شبکه های اجتماعی احساس بی کفایتی و اضطراب را رشد می دهند. نویسندگان  گزارش# وضعیت روان می‌گویند: «تحقیقات ما نشان داده است که خود جوانان می‌گویند چهار مورد از پنج پلت‌فرم شبکه های اجتماعی پرکاربرد در واقع احساس اضطراب آنها را بدتر می‌کنند. این سطح از اضطراب می تواند خروج از خانه، موفقیت در شغل یا تمرکز بر تحصیل را برای جوانان دشوار کند».

به گفته نویسندگان این مطالعه، استفاده از شبکه های اجتماعی برای بیش از دو ساعت در روز نیز به طور مستقل با خودارزیابی ضعیف سلامت روان، افزایش سطح پریشانی روانی و افکار خودکشی مرتبط است. محققان این بیماری را «افسردگی فیسبوکی» می‌نامند. آن‌ها معتقدند که این افسردگی از فشارهای ناشی از تلاش برای همرنگی و همسویی با «انتظارات غیرواقعی از واقعیت» و فشار همسالان آنلاین سرچشمه می­گیرد که ممکن است عامل ایجاد افسردگی یا تشدید افسردگی موجود باشد. مردم تمایل دارند جنبه های دنیوی و دردناک زندگی خود را با دوستان مجازیشان مقایسه کنند.

تصویر بدن

در حالی که به نظر می رسد همه شبکه های اجتماعی تأثیر منفی بر تصویر بدن کاربران دارند، مشکلات مربوط به تصویر بدن به ویژه در اینستاگرام که عمدتاً توسط زنان استفاده می شود و سن جمعیتی کاربران آن کمتر است(۹۰ درصد کاربران اینستاگرام زیر ۳۵ سال هستند) شایع است. عکس‌های آپلود شده در اینستاگرام تصویری کاملا غیرواقعی را ارائه می‌دهند: زیرا عکس‌های بی‌شماری با دقت انتخاب شده و فتوشاپ می‌شوند تا هرگونه نقصی را پنهان کنند. به گفته نویسندگان گزارش # وضعیت روان  از هر 10 دختر نوجوان 9 نفر می گویند که از بدن خود ناراضی هستند.

در حالی که زمانی مردم نگران تصویر بدنی که توسط مجلات مد ایجاد می‌شد بودند، اینستاگرام اکنون در یک ساعت میلیون‌ها عکس جدید را به دختران جوان ارائه می‌کند تا خود را با مدل‌های لباس شنا، مدل‌های لباس شنای نامتعارف، مربیان کم‌پوش یوگا، و سلبریتی ها (که با تیمی از متخصصان چهره پردازی(گریمور)، آرایشگرها، مربیان شخصی و استادان فتوشاپ در پشت صحنه کار می کنند) مقایسه کنند. همانطور که مطالعات نشان داد، جای تعجب نیست که دختران پس از وقت گذرانی در فیس بوک تمایل بیشتری به تغییر ظاهر خود نشان می دهند. حتی نگران‌ کننده‌تر این که، به نظر می‌رسد شبکه های اجتماعی باعث افزایش جراحی‌های زیبایی در میان جوانان شده‌اند که امیدوارند در عکس‌ها بهتر به نظر برسند. این مطالعه نشان داده است که 70 درصد از جوانان 18 تا 24 ساله در بریتانیا به فکر جراحی زیبایی هستند.

خواب

خواب با سلامت روان ارتباط مستقیم دارد. نویسندگان گزارش #وضعیت روان  توضیح می دهند که سلامت روان ضعیف می تواند منجر به خواب ضعیف شود و خواب ضعیف می تواند منجر به وضعیت سلامت روانی ضعیف شود. استفاده از شبکه های اجتماعی هم بر میزان خواب افراد و هم بر کیفیت خواب تأثیر منفی دارد. مرور شبكه‌هاي اجتماعي در شب مضر است، زيرا چراغ‌هاي ال‌اي‌دي تلفن‌ها و كامپيوترها با ترشح طبيعي هورمون‌هاي خواب در مغز تداخل مي‌كند. علاوه بر این، از هر پنج جوان، یک نفر می‌گوید که در طول شب از خواب بیدار می‌شود تا پیام‌های شبکه‌های اجتماعی را بررسی کند، که باعث می‌شود سه برابر بیشتر از همکلاسی‌های خود که در طول شب از شبکه های اجتماعی استفاده نمی‌کنند، در مدرسه احساس خستگی کنند.

شبکه های اجتماعی می توانند از سلامت روان پشتیبانی کنند. یکی از مزایای شبکه های اجتماعی این است که می‌تواند مکانی را برای به دست آوردن حمایت عاطفی جوانان فراهم کند. زیرا بر اساس یافته های گزارش #وضعیت روان­، نزدیک به هفت نفر از هر 10 نوجوان گفته اند که در زمان های سخت یا چالش برانگیز در شبکه های اجتماعی حمایت می شوند. شبکه‌های اجتماعی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت روان ارائه کنند و به جوانانی که ممکن است از مشکلات سلامت روان رنج ببرند این فرصت را بدهند که احساس کنند تنها نیستند.

نتیجه گیری

استفاده از شبکه های اجتماعی فی نفسه با سلامت روان مرتبط است. این امر به ویژه در مورد جوانانی که تمایل به مصرف افراطی دارند و مغزشان فعالانه از نظر اجتماعی و عاطفی در حال رشد است صادق است. انجمن سلطنتی بهداشت عمومی (RSPH)پس از پایان گزارش #وضعیت روان خود، موارد زیر را یاداور شده است:

1. ارائه نرم افزارهای پاپ آپ برای هشدار استفاده زیاد از شبکه های اجتماعی
2. پلتفرم های شبکه های اجتماعی بایستی مواردی که عکس های افراد به صورت دیجیتالی دستکاری شده است را اعلام کنند.
3. اطلاعات سلامت روان قابل اعتماد و سازگار بایستی توسط پلتفرم های شبکه های اجتماعی ارائه گردد
4. استفاده از شبکه های اجتماعی ایمن برای آموزش در مدرسه

گزارش­#وضعیت روان این موارد را به بهترین نحو خلاصه می‌کند: «شبکه های اجتماعی می‌توانند و باید به‌ عنوان ابزاری برای خیر مورد استفاده قرار گیرند. مشکل اطمینان حاصل کردن از این است که آیا شرکت‌های مالک شبکه های اجتماعی نهایت تلاش خود را می‌کنند تا پلتفرم‌ها را به مکانی امن و برای جوانان تبدیل کنند. مجهز بودن به مهارت‌های مربوطه برای هدایت آن ها و دانستن این که در صورت نیاز از کجا باید کمک گرفت در این مورد لازم است.

نویسنده: لنا فایرسون، ترجمه دکتر کرمی

منبع